Kerem Tuna - Edebiyatın Aynasında Felsefe

Düşündünüz mü hiç, bir roman okurken ya da bir şiir dinlerken, aslında sadece bir hikaye ya da mısralar silsilesiyle mi karşılaşıyoruz? Bence hayır. Okuduğumuz her satır, izlediğimiz her karakter, bizi bambaşka bir dünyaya, felsefenin derin sularına çekiyor gibi geliyor bana. Lisede edebiyat ve felsefe derslerini alırken, bu iki alanın aslında ne kadar iç içe olduğunu fark ettim. Sanki edebiyat, felsefenin söylediği soyut şeyleri bize somut örneklerle gösteren bir ayna gibi.

Mesela, Dostoyevski'nin bir romanını okurken, karakterlerin yaşadığı iç çatışmalar, ahlaki ikilemler, seçmek zorunda kaldıkları yollar… Bunlar doğrudan varoluşsal felsefenin sorularıyla ilgili değil mi? İnsan olmanın anlamı, özgürlük, sorumluluk gibi kavramlar, sadece felsefe kitaplarında değil, edebiyatın sayfalarında da karşımıza çıkıyor. Bir karakterin "Neden yaşıyorum?" diye sorduğunu görmek, aynı soruyu kendimize sormamız için bize bir kapı aralıyor. Felsefe, bu soruları teorik olarak incelerken, edebiyat o soruların insan hayatındaki yansımalarını, acılarını, sevinçlerini bize hissettiriyor.

Peki ya şiir? Şiir, bence felsefenin en yoğunlaştığı yerlerden biri. Birkaç dizeyle, koca koca felsefi akımlar özetlenebilir, evrensel gerçekler gözler önüne serilebilir. Cemal Süreya'nın bir dizesiyle aşkın ne olduğunu sorgulamak, Edip Cansever'in bir şiiriyle hayatın absürtlüğünü anlamak... Bunlar, sadece birer kelime oyunu değil, aynı zamanda düşünsel bir yolculuk. Şairler, kelimelerle oynarken, aslında felsefenin en temel sorularını, en özgün halleriyle bize sunuyorlar.

Sonuç olarak, bence edebiyat ve felsefe birbirini tamamlayan iki yol arkadaşı gibi. Felsefe bize düşünmeyi öğretirken, edebiyat o düşünceleri hayatın içine yerleştiriyor, onları somutlaştırıyor. Birini öğrenirken, diğerini de doğal olarak keşfediyoruz. Belki de bu yüzden, bir kitap okumak sadece zaman geçirmek değil, aynı zamanda kendimizi ve dünyayı daha iyi anlamak için çıktığımız bir felsefi serüven. Bu serüven de sanırım hayatımız boyunca devam edecek.